Για ένα νέο openGOV

Με αφορμή την τοποθέτηση στην Γενική Γραμματεία Δια Βίου Μάθησης του πρώην βουλευτή Άρτας του ΠΑΣΟΚ Δημήτρη Τσιρώνη και νυν πολιτικού φίλου του Υπουργού Παιδείας Ανδρέα Λοβέρδου, όπου για ακόμα μια φορά στη θέση ενός γενικού γραμματέα Υπουργείου διορίστηκε ένας πρώην βουλευτής, εν μέσω θερινής ραστώνης κρίνεται σκόπιμη η παράθεση μιας ολοκληρωμένης πρότασης για το πώς πρέπει να στελεχώνονται οι ανώτερες διοικητικές θέσεις των Υπουργείων, στο πνεύμα πάντα της Ανοιχτής Διακυβέρνησης που πήγε να καθιερώσει η κυβέρνηση Παπανδρέου.

Δεν ήταν λίγοι που λοιδόρησαν εκείνη την επιλογή, με δύο επιχειρήματα που μπορεί και να μην φαντάζουν παράλογα στον μέσο κοινό νου: Αφενός θεώρησαν ότι το επείγον της περίστασης τον Οκτώβρη του 2009 δεν χωρούσε πειραματισμούς. Έπρεπε το κράτος να στελεχωθεί αμέσως και όχι να περιμένει την περαίωση μιας πολύμηνης διαδικασίας. Αφετέρου, ακούστηκε το επιχείρημα: «Μα καλά κι αυτός ο Παπανδρέου, στην Ελλάδα πήγε να κάνει αυτές τις καινοτομίες; Στην Ελλάδα του πελατειασμού, του άκρατου κομματισμού, όπου το κράτος όντως θεωρείται λάφυρο;»

Συν τοις άλλοις ακούστηκε κι ένα πολιτικό επιχείρημα, ότι ο Υπουργός πρέπει να έχει την ευθύνη διορισμού των Γενικών Γραμματέων, οι οποίοι πρέπει να είναι παρόμοιας κομματικής αντίληψης. Δεν μπορεί για παράδειγμα ο υπουργός να είναι ΠΑΣΟΚ και να δίνει τη μάχη αποφυγής της χρεοκοπίας λόγω του Καραμανλή και να έχεις έναν γενικό γραμματέα που υποστηρίζει τη ΝΔ και να είναι καραμανλικός. Επιπρόσθετα υπάρχει και η αντίληψη ότι η δημόσια διοίκηση εφαρμόζει κατά γράμμα την πολιτική της υπεύθυνης κυβέρνησης, που έχει ψηφιστεί από τον λαό και απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της Βουλής.

Συνοπτικά στα τρία παραπάνω επιχειρήματα μπορούμε να απαντήσουμε ως εξής: Πότε άραγε είναι ο κατάλληλος χρόνος για μια ριζοσπαστική μεταρρύθμιση; Η κυβέρνηση Παπανδρέου ίσως είναι η μόνη κυβέρνηση της Μεταπολίτευσης που έκανε μεγάλες μεταρρυθμίσεις σε καιρό σοβούσας οικονομικής κρίσης. Πολιτικά, είναι ορθότερο να κάνεις τις μεγάλες τομές σε περιόδους οικονομικής ευημερίας και κοινωνικής συναίνεσης, εν τούτοις αυτό αναιρεί από μόνο του την μεταρρυθμιστική λογική: Η μεταρρύθμιση δεν μπορεί να περιμένει εν είδει Δευτέρας Παρουσίας και ας μην ξεχνάμε ότι χάρις στο openGOV διορίστηκαν Γενικοί Γραμματείς εξαιρετικοί, που ακόμα και σήμερα μνημονεύεται το έργο τους. Κατά δεύτερον, ο Παπανδρέου πήγε να πολεμήσει αυτό που κατέκρινε στις δημόσιες ομιλίες του, αλλά οι περί πολλού πολιτικάντηδες αγνοούσαν: το «κράτος λάφυρο».

Τι σήμαινε, αλλά και τι σημαίνει το «κράτος λάφυρο»; Ότι με το που αλλάζει η κυβέρνηση και το αντιπολιτευόμενο κόμμα έρχεται στην εξουσία, φέρνει μαζί του και τα κομματικά στελέχη και τους «κολλητούς», οι οποίοι εφορμούν για την κατάληψη των δημοσίων αξιωμάτων πολυτελείας. Αυτή την έφοδο προς την εξουσία προσπάθησε να θεραπεύσει ο Παπανδρέου με το openGOV, μια έφοδος όμως που επανήλθε δριμύτερη επί ημερών Σαμαρά-Βενιζέλου. Ως προς το τρίτο επιχείρημα, ότι Υπουργός-Γενικός Γραμματέας πρέπει να είναι από την ίδια πολιτική οικογένεια είναι λίγο για το φαίνεσθαι: Πώς είναι δυνατόν να συζητούμε την θέση του μόνιμου Υφυπουργού σε ορισμένα νευραλγικά υπουργεία, όπως π.χ. το Οικονομικών, περνώντας το μάλιστα και από συνταγματική αναθεώρηση και έχουμε πρόβλημα στη θέση του γενικού γραμματέα, την κατεξοχήν διοικητική θέση σε ένα οργανόγραμμα υπουργείου;

Αν θέλουμε να λοιπόν να αποκαλούμαστε προοδευτικοί, πρέπει να δεχόμαστε ότι οι δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις αφορούν οριζόντια όλους, χωρίς εξαιρέσεις, οι οποίες μάλιστα υπηρετούν και θεμελιώδεις αρχές και αξίες, όπως εν προκειμένω η ανοιχτότητα, η διαφάνεια και η αμεροληψία της δημόσιας διοίκησης.

Περνάμε τώρα στην πρόταση αυτή καθεαυτή: Την ευθύνη για τη διενέργεια του openGOV θα αναλαμβάνει η Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης, όπου ο Γενικός Γραμματέας της Κυβέρνησης θα έχει και αρμοδιότητες «προσωπάρχη» και στο πλαίσιο της Γενικής Γραμματείας θα λειτουργεί και Γραμματεία Προσωπικού, η οποία θα επιφορτιστεί με την εξέταση των βιογραφικών. Οι υπουργοί-υφυπουργοί δεν θα έχουν καμία ανάμειξη στην αξιολόγηση των βιογραφικών, η οποία στα πρώτα στάδια θα είναι καθαρά τυπική, με βάση τα πρόσοντα και το βιογραφικό. Η Γραμματεία Προσωπικού, αφού κάνει το απαραίτητο ξεσκαρτάρισμα, θα καταθέτει στον υπουργό μια λίστα με τα δέκα καλύτερα βιογραφικά. Αφού ο υπουργός την παραλαμβάνει, θα καλεί τους υποψηφίους σε συνέντευξη, σε ώρα και ημέρα που θα είναι γνωστή σε όλους. Εκεί ο Υπουργός θα έχει την ευκαιρία να επιλέξει εκείνον τον Γενικό Γραμματέα που πιστεύει ότι θα εξυπηρετήσει καλύτερα την κυβερνητική πολιτική. Άμα την επιλογή του, από το Υπουργείο θα δημοσιεύεται στη «Διαύγεια» όχι μόνο το βιογραφικό του επιλεγόμενο Γενικού Γραμματέα, αλλά και τα βιογραφικά των υποψηφίων που δεν επελέγησαν, προκειμένου ο πολίτης να αποκτήσει πληρέστερη γνώση. Εκεί έγκεινται και η ευθύνη του Υπουργού: Εφόσον επιλέξει έναν Γενικό Γραμματέα που τυπικά έχει λιγότερα προσόντα από άλλους υποψηφίους, ο υπουργός θα πρέπει να αιτιολογήσει δημόσια την επιλογή του, αυξάνοντας έτσι την λογοδοσία και σε επίπεδο Βουλής, αλλά και κοινής γνώμης.

Η παραπάνω διαδικασία θα γίνεται μέσω δημόσιας προκήρυξης, με καθορισμένα χρονοδιαγράμματα, ενώ ολόκληρο το στάδιο επιλογής δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 40 ημέρες από την ορκωμοσία της κυβέρνησης. Δικαίωμα κατάθεσης υποψηφιότητας δεν θα έχουν πρόσωπα που ήταν βουλευτές κατά την προηγούμενη βουλευτική περίοδο, ή υποψήφιοι βουλευτές στις τελευταίες εκλογές. Με αυτό τον τρόπο σταματά η νοσηρή νοοτροπία του «χρυσού χαπιού», όπου αποτυχημένοι πολιτευτές καταλαμβάνουν υψηλόβαθμες κρατικές θέσεις. Μέχρι την επιλογή του Γενικού Γραμματέα, τις αρμοδιότητες θα τις ασκεί ο αρμόδιος Υφυπουργός. Η ίδια διαδικασία με την επιλογή του Γενικού Γραμματέα θα πραγματοποιείται και για τις θέσεις ειδικών συμβούλων και επιστημονικών συνεργατών Υπουργών-Υφυπουργών-Γενικών Γραμματέων, πάντοτε με την ευθύνη του Γραφείου Προσωπικού της Διακυβέρνησης.

Αυτή πάνω κάτω είναι η πρόταση για ένα αναβαθμισμένο openGOV, πρόταση που βεβαίως μπορεί να εμπλουτιστεί και να εξειδικευτεί σ' έναν δημόσιο διάλογο. Εντούτοις πρέπει να έχουμε όλοι στο μυαλό μας ότι η ανοιχτότητα, η διαφάνεια και η αξιοκρατία δεν χωρούν εξαιρέσεις και αστερίσκους. Αν θέλουμε να μεταρρυθμίσουμε όχι μόνο το κράτος, αλλά και την λογική που το προσεγγίζουμε, τότε δεν θα το αντιμετωπίζουμε σαν «λάφυρο», αλλά σαν «θησαυροφυλάκιο» νομιμότητας και αξιοσύνης, επανακτώντας έτσι την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς.

- See more at: http://www.epikairo.gr